Kenya ayaa waxaa ay diiwaan gelisay hoos u dhac ku yimid kiisaska dambiyada markii ugu horreysay muddo shan sano ah, iyadoo tirada guud ay ka hooseyso 100,000.
Iyadoo uu jiro hoos u dhacan, haddana heerarka dambiyada ayaa weli aad u sarreeya, iyadoo weerarrada, xatooyada, iyo dambiyada la xiriira daroogada ay sii wadaan inay ku badan yihiin tirakoobka.
Sida laga soo xigtay Warbixinta Maamulka Caddaaladda ee Sannadlaha ah ee 2024/2025, kiisaska dambiyada ayaa hoos uga dhacay 105,000 sannadkii hore ilaa 98,000 sannadkan. Warbixinta ayaa waxaa ay inta badan falalka dambiyada ku eedeysaa waxyeello jireed iyo weerar, kuwaas oo weli ah dambiyada ugu badan, oo ay si dhow ula socoto xatooyada iyo dambiyada la xiriira daroogada.
Si kastaba ha ahaatee, warbixinta ayaa sidoo kale sawir walaac leh ka bixineysaa xadgudubka booliiska ee sii kordhaya. Kiisaska ku lug leh saraakiisha booliiska oo adeegsanaya awood xad dhaaf ah ama ka qaybgalka falalka dambiyada ayaa ka kordhay 203 ilaa 242 isla muddadaas gudaheed.
Musuqmaasuqa ka jira hay’adaha dowladda ayaa sii wadaa inuu wiiqo helitaanka caddaaladda, iyadoo garsoorka si gaar ah loogu tilmaamay meel walaac leh. Daneeyayaasha waaxda caddaaladda ayaa ku baaqay dadaallo la xoojiyay oo lagu la dagaallamayo dambiyada iyo musuqmaasuqa isku mar, iyagoo xoogga saaraya baahida loo qabo hufnaanta hay’adaha fulinta sharciga iyo garsoorka.
Madaxa Ururka Qareenada dalka ee (LSK) Faith Odhiambo ayaa hoosta ka xariiqday muhiimadda ay leedahay casriyeynta nidaamka garsoorka si loo xoojiyo isla xisaabtanka.
Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Gudaha Kipchumba Murkomen ayaa ku celceliyay walaac la mid ah, isagoo ku baaqay tallaabooyin lagu dhisayo kalsoonida dadweynaha ee garsoorka. Waxaa uu xusay in inkastoo saraakiisha booliiska ay inta badan la kulmaan dhaleeceyn, maxkamaduhuna ay sidoo kale wadaagaan mas’uuliyadda guuldarrooyinka nidaamka.
Iyada oo ka jawaabaysa walaacyada la soo jeediyay, Madaxa Cadaalada dalka Martha Koome ayaa qiratay in musuqmaasuqa ka jira garsoorka uu weli yahay caqabad joogto ah inkastoo ay socdaan dib u habeyn loogu talagalay ilaalinta madaxbannaanida garsoorka.
Murkomen ayaa sidoo kale ku boorriyay maxkamadaha inay dib uga fiirsadaan bixinta dammaanadda tuhmanayaasha lagu soo oogay dambiyo halis ah sida faraxumeynta iyo ka ganacsiga daroogada, isagoo ku dooday in shuruudaha dammaanadda ee adag ay gacan ka geysan karaan xakamaynta dambiyada soo noqnoqda.
